Çok Düşündüğümüzde Beynimiz Daha Fazla Kalori Harcar mı?
1984 yılında düzenlenen Dünya Satranç Şampiyonası, Rus satranç ustası Anatoli Karpov’un ciddi ölçüde kilo kaybetmesi nedeniyle beklenmedik bir şekilde iptal edilmişti. Beş ay süren karşılaşmalar ve onlarca oyunun ardından Karpov’un yaklaşık 10 kilo verdiği bildirildi. O günden bu yana hiçbir üst düzey satranç oyuncusu bu denli büyük bir kilo kaybı yaşamasa da, bazı profesyonel oyuncuların günde 6.000 kaloriye kadar enerji harcayabildiği söyleniyor – hem de yerlerinden kalkmadan! Bu durum, kimi insanlarda yalnızca zihinsel eforla zayıflamanın mümkün olabileceği fikrini uyandırıyor.
Zihin çalıştırmak gerçekten de kalori yakımına yol açabilir. Ancak bu miktar, genellikle pek de kayda değer bir düzeyde değildir. Vücudumuzun yalnızca %2’sini oluşturan beyin, dinlenme hâlindeyken bile toplam enerji tüketimimizin yaklaşık %20’sini gerçekleştirir. Bu enerjinin büyük bir kısmı, nöronlar arasında bilgi iletimini sağlayan nörotransmitter adı verilen kimyasal maddelerin üretimi, salınımı ve taşınması gibi işlemlerde kullanılır. Tüm bu süreçler bir araya geldiğinde beynin dakikada ortalama 0,18 kalori tükettiği hesaplanabilir. Bu miktar, bir ampulün ihtiyaç duyduğu gücün yaklaşık beşte birine denk gelir.
Zihinsel faaliyetlerin enerji tüketimi üzerindeki etkisini incelemek isteyen bilim insanları bir deney gerçekleştirdi. Katılımcılardan, ya bulmaca çözmek gibi yoğun zihinsel efor isteyen görevleri ya da zihni fazla zorlamayan, örneğin tekrar tekrar bir düğmeye basmak gibi görevleri yapmaları istendi. Zorlayıcı zihinsel görevlerde yer alan katılımcıların kanlarındaki glikoz seviyelerinde daha büyük düşüşler gözlemlendi. Ayrıca, zihinden çarpma işlemi yapmak gibi aktivitelerde beyne glikoz alımının arttığı beyin taramalarıyla da doğrulandı.
Bu farklılıklar enerji harcaması açısından değerlendirildiğinde, zorlu zihinsel aktiviteler sırasında beynin dinlenme hâline göre yaklaşık 1,3 kalori daha fazla tükettiği görüldü. Tüm gün süren yoğun düşünme ve konsantrasyon durumları bile en fazla 50 kaloriye kadar ekstra yakım sağlayabiliyor.
Karpov’un ciddi kilo kaybı ise sadece düşünmekten değil; stresin etkisi ve yeterli beslenememesi nedeniyle oluşmuş olabilir. Dolayısıyla yalnızca düşünerek kilo vermeyi umut edenlerin, spor yapmak ve sağlıklı bir diyetle kalori açığı oluşturmak gibi daha etkili yöntemlere yönelmesi daha mantıklı olacaktır.
Kaynaklar: