Modern Bilgisayar Oyunlarının Öğrenme Üzerindeki Olumlu ve Olumsuz Etkileri

Günümüz dijital çağında bilgisayar oyunları sadece bir eğlence aracı olmaktan çıkarak eğitim, sosyalleşme ve hatta kariyer planlamasında bile rol oynayan çok yönlü bir mecra haline gelmiştir. Özellikle modern bilgisayar oyunlarının içerik kalitesi, grafiksel detayları, senaryo derinliği ve çok oyunculu etkileşimleri, öğrenme süreçlerine olan etkisini daha da tartışılır hale getirmiştir. Bu yazıda, bilgisayar oyunlarının öğrenme üzerindeki olumlu ve olumsuz yönleri bilimsel çalışmalardan örneklerle ele alınacaktır.

Olumlu Etkiler

1. Problem çözme becerilerinin gelişimi

Modern strateji ve rol yapma oyunları (RPG), oyuncuları karmaşık problemleri çözmeye ve farklı senaryolar karşısında hızlı kararlar almaya teşvik eder. Örneğin, The Legend of Zelda, Civilization ve Portal gibi oyunlar oyunculara analitik düşünme ve çözüm üretme fırsatı sunar. Green ve Bavelier (2012), aksiyon oyunlarının oyuncuların bilişsel kontrol ve dikkat becerilerini artırabileceğini göstermiştir. Bu durum, öğrencilerin okulda karşılaştıkları akademik problemlere daha yaratıcı ve stratejik yaklaşmalarını sağlayabilir.

2. El-göz koordinasyonu ve refleks gelişimi

Özellikle hızlı tempolu aksiyon oyunları, oyuncuların motor becerilerini geliştirmede oldukça etkilidir. Granic, Lobel ve Engels (2014), bu tür oyunların el-göz koordinasyonu, uzaysal dikkat ve reaksiyon süresi gibi bilişsel becerilerde olumlu etkiler gösterdiğini belirtmiştir. Bu gelişim, özellikle STEM (fen, teknoloji, mühendislik, matematik) alanlarında öğrenim gören öğrenciler için oldukça faydalı olabilir.

3. Yabancı dil öğrenimine katkı

İngilizce başta olmak üzere pek çok oyun çok uluslu kullanıcı tabanına hitap ettiğinden, oyuncular oyun sırasında aktif olarak yabancı dile maruz kalmaktadır. Bu durum, kelime dağarcığını genişletmekte ve gündelik dil kullanımına dair pratik kazandırmaktadır. Peterson (2013), MMORPG (çok oyunculu çevrim içi rol yapma oyunları) oynayan bireylerin yabancı dil öğrenme motivasyonlarının ve performanslarının arttığını belirtmiştir.

4. İş birliği ve sosyal öğrenme

Çevrim içi çok oyunculu oyunlar, oyuncular arasında iş birliği gerektiren görevler sunarak sosyal öğrenmeyi destekler. Özellikle takım bazlı oyunlar, iletişim, liderlik ve empati gibi sosyal becerileri geliştirme potansiyeline sahiptir (Voulgari, Komis & Sampson, 2014). Bu durum, bireylerin hem akademik hem de sosyal hayatlarında daha etkin iletişim kurmalarına yardımcı olabilir.

Olumsuz Etkiler

1. Dikkat dağınıklığı ve öğrenme sürecinde motivasyon kaybı

Oyunların aşırı oynanması, öğrencilerin derslerine odaklanmasını zorlaştırabilir. Özellikle bağımlılık düzeyinde oyun oynayan bireylerde akademik performans düşüşü sıkça gözlemlenir. Gentile ve arkadaşları (2011), uzun süreli oyun oynayan çocukların okul başarılarının ve dikkat sürelerinin olumsuz etkilendiğini belirtmiştir.

2. Zaman yönetimi sorunları

Bilgisayar oyunlarının sunduğu sürükleyici dünyalar, oyuncuların zaman algısını yitirmesine neden olabilir. Bu durum, öğrencilerin ders çalışma, ödev tamamlama gibi akademik sorumluluklarını ertelemesine yol açabilir. Choo et al. (2010), yoğun oyun oynayan gençlerde akademik gecikmelerin ve düzensizliklerin daha sık görüldüğünü vurgulamıştır.

3. Şiddet içeriklerinin öğrenmeye olumsuz etkisi

Bazı aksiyon oyunları, yüksek oranda şiddet içerebilir ve bu da genç kullanıcılar üzerinde olumsuz davranışsal sonuçlara yol açabilir. Anderson ve Bushman (2001), şiddet içeren oyunların saldırgan davranışlara olan eğilimi artırabileceğini öne sürmüştür. Bu tür içerikler, öğrencilerin sınıf içi davranışlarını da etkileyerek öğrenme ortamını olumsuz hale getirebilir.

4. Fiziksel sağlık sorunları ve öğrenme verimliliği

Uzun süre hareketsiz oyun oynamak, başta obezite, duruş bozuklukları ve göz yorgunluğu olmak üzere pek çok fiziksel problemi beraberinde getirebilir. Bu tür sağlık sorunları, öğrencilerin genel yaşam kalitesini ve dolayısıyla öğrenmeye olan yatkınlıklarını da olumsuz etkileyebilir (Reyes, 2020).

Modern bilgisayar oyunları, doğru kullanıldığında öğrenme sürecine çok çeşitli şekillerde katkı sunabilir. Problem çözme becerileri, yabancı dil gelişimi, sosyal etkileşim gibi olumlu yönleri destekleyici eğitim ortamlarında kullanıldığında faydalı olabilir. Ancak kontrolsüz oyun kullanımı, akademik performans ve fiziksel sağlık üzerinde ciddi olumsuz sonuçlara yol açabilir. Bu nedenle hem ebeveynlerin hem de eğitimcilerin bu süreci dikkatli bir şekilde yönetmeleri, oyunların süre, içerik ve amaç açısından dengeli kullanılması için yönlendirici olmaları büyük önem taşımaktadır.

Kaynakça

Anderson, C. A., & Bushman, B. J. (2001). Effects of violent video games on aggressive behavior. Psychological Science, 12(5), 353-359.

Choo, H., Gentile, D. A., Sim, T., Li, D., Khoo, A., & Liau, A. K. (2010). Pathological video-gaming among Singaporean youth. Annals of the Academy of Medicine, 39(11), 822.

Gentile, D. A., Choo, H., Liau, A., Sim, T., Li, D., Fung, D., & Khoo, A. (2011). Pathological video game use among youths. Pediatrics, 127(2), e319-e329.

Granic, I., Lobel, A., & Engels, R. C. (2014). The benefits of playing video games. American Psychologist, 69(1), 66–78.

Green, C. S., & Bavelier, D. (2012). Learning, attentional control, and action video games. Current Biology, 22(6), R197-R206.

Peterson, M. (2013). Computer games and language learning. Palgrave Macmillan.

Reyes, M. E. S. (2020). Gaming addiction and its impact on academic performance and physical health. International Journal of Educational Technology, 7(3), 41-49.

Voulgari, I., Komis, V., & Sampson, D. G. (2014). Massive multiplayer online role-playing games as constructs for collaborative learning. Computers & Education, 73, 77-87.