Erteleme Davranışını Kırmak
Başlamak…
Bir projeye başlamak, spora başlamak, sınav için çalışmaya başlamak… Neden bazıları için bu başlangıçlar kolayken, kimileri için zordur? Bunu hiç düşündünüz mü? Kimileri hemen kalkıp işinin başına geçer, kimileri ise günlerce erteler ve ertelemenin getirdiği sıkıntıyla kıvranır. Belki düşündünüz, belki de düşünmediniz. Ama düşünenler olmuş ve erteleme davranışını açıklamak için farklı kuramlar geliştirilmiş. Biz de burada, erteleme davranışını anlamaya çalışacak ve onu kırmak için neler yapabileceğimizi inceleyeceğiz.
Erteleme nedir?
Erteleme, yapılması gereken bir işi daha sonraya bırakmak, geciktirmektir. Çoğu kişi ertelemeyi tembellik ya da umursamazlık olarak görebilir. Ancak, ertelemenin altında yatan sebepleri araştırdığımızda, bunun sadece basit bir ihmal olmadığını görürüz. İnsanlar bazen, yüksek beklentiler, düşük öz-yeterlilik algısı, kaygı ya da başarısızlık korkusu gibi duygusal nedenlerle erteleme davranışına başvururlar. Kişi, yapacağı iş konusunda yeterince güvenmediğinde, “ya yapamazsam” düşüncesiyle kaygı duyar. Kaygıyı azaltmak amacıyla, rahatlatıcı ve hemen haz veren şeylere yönelir. Başta başarısızlık korkusu ve kaygı nedeniyle erteleme başlasa da, zamanla bu döngü devam eder. Çünkü erteleme, kişiyi olumsuz düşüncelerden, başarısızlık ve olumsuz değerlendirmelerden kaçınmasına yardımcı olur.
Bu durumda kişi, erteleme davranışını başa çıkma yöntemi olarak kullanır. Ama bu, uzun vadede kalıcı bir alışkanlık haline gelebilir. Bu, yalnızca karar vermekte zorlanmakla kalmaz, akademik yaşamda ve diğer alanlarda da sürekli bir erteleme durumu oluşturabilir.
Erteleme davranışını kırmak için neler yapabiliriz?
Erteleme davranışını kırmak, biraz sabır ve farkındalık gerektirir. İşte bu konuda dikkat etmemiz gereken bazı önemli adımlar:
Küçük hedeflerle başlamak
Kendimize büyük hedefler koymak cazip olabilir ama küçük hedefler, erteleme döngüsünü kırmak için çok daha etkilidir. Çünkü küçük hedefler, gözümüzü korkutmaz ve yapması kolaydır. Bu, başarı hissi yaratır ve bu hissi tekrarlamak bizi motive eder.
Yapılacakları küçük parçalara ayırmak
Bir işin tümünü görmek yerine, onu küçük parçalara ayırarak adım adım ilerlemek, işin başına geçmeyi kolaylaştırır. Büyük bir ödevi tek bir hedef olarak görmek yerine, onu daha küçük görevler olarak bölmek işin başladığını fark etmenizi sağlar.
Küçük sorumluluklar almak
Bazen, tüm sorumluluğu bir anda yüklenmek bunaltıcı olabilir. Küçük sorumluluklar almak, insanın üzerinde baskı oluşturmaz ve daha rahat bir şekilde ilerlemesini sağlar.
Burada dikkat edilmesi gereken nokta, “küçük” olgusu. Çünkü erteleme davranışı alışkanlık haline geldiyse, küçük adımlar başlangıçta çok daha güvenli bir tercih olur. Küçük adımlar, başarıyı görmeyi sağlayarak motivasyonunuzu artırır ve ilerledikçe büyük hedeflere ulaşmanızı kolaylaştırır.
Kendimizi kutlamak ve ödüllendirmek
Bir hedefe ulaştığınızda, ne kadar küçük olursa olsun, bu başarıyı kutlamak çok önemlidir. Mesela, “Bugün 1 sayfa okudum, bunu başardım!” diye kendinize teşekkür edin. Küçük bir başarı bile, kendinize güveninizi artırır ve ilerleyen günlerde motivasyon sağlar.
Başarıya odaklanmak ve her gün bir şeyler başardığınızı görmek, size daha fazla başarı getirecek bir döngü yaratır.
Kendimize şefkatli yaklaşmak
Bazen hayatın koşuşturmacasında, hedeflerimize ulaşamayabiliriz. O zaman kendimize şefkatli yaklaşmalıyız. Mesela, bugün hedefimizi gerçekleştiremedik diye suçluluk duymak yerine, “Bugün sağlık durumum ya da dış etkenler nedeniyle bu hedefi başaramadım. Ama önemli olan, yarın devam etmek” demek gerekir. Kendimizi suçlamak, erteleme döngüsüne daha da sürükler. Önemli olan, hatalarımızdan ders alıp, yeniden başlamak.
Sonuç olarak,
Evet, bazen erteleme davranışımızı fark ettiğimizde, başlamak için en uygun zamanı bekleyebiliriz. Ancak, ertelemenin esas nedeni, kaygı ve başarısızlık korkusudur. Küçük adımlarla başlamak, kendimize şefkatli yaklaşmak ve başarıyı kutlamak, erteleme davranışını kırmak için etkili yollardır. Unutmayın, şu an tam zamanı ve küçük adımlarla başlamak yeterli!