Hafızamız Bir Bilgiyi Ne Zaman ve Nasıl Unutur?
1. Unutma Süreci Ne Zaman Başlar?
Unutma, bilgiyi öğrendikten hemen sonra başlar. Öğrendiğimiz bilginin %50’sini, ilk 24 saat içinde unutabiliriz.
Bu fenomen, Hermann Ebbinghaus’un 1885’te geliştirdiği Unutma Eğrisi (Forgetting Curve) ile açıklanır. Eğriye göre:
1 saat içinde bilginin %50’si,
1 gün sonunda %70’i,
1 hafta içinde %80’e yakını unutulabilir.
2. Unutma Nasıl Gerçekleşir?
Unutmanın birkaç ana sebebi vardır:
a. Kodlama Yetersizliği (Encoding Failure)
Bilgi yeterince dikkatle öğrenilmezse, beyne kaydedilemez. Bu durumda "öğrendim sanmıştım" hissi oluşur. Aslında hiç öğrenilmemiştir.
b. Depolama Kaybı (Storage Decay)
Zamanla, kullanılmayan sinirsel bağlantılar zayıflar ve beyin, bu bilgiyi önemsiz görerek siler. "Kullan ya da kaybet" prensibi işler.
c. Geri Çağırma Problemleri (Retrieval Failure)
Bilgi hafızada vardır ama doğru ipuçları olmadan hatırlanamaz. Bu, “dilimin ucunda ama çıkmıyor” durumudur.
3. Bilgiyi Kalıcı Hale Getirmek İçin Ne Yapmalı?
Aralıklı Tekrar (Spaced Repetition)
Ebbinghaus'un unutma eğrisine karşı en etkili çözüm, belirli aralıklarla tekrar yapmaktır. Bu yöntem, her tekrar sonrası unutma oranını düşürür.
Anlamlandırma & Bağ Kurma
Bilgiyi ezberlemek yerine, anlamlandırmak ve önceden bilinenlerle ilişkilendirmek hafızada kalıcılığı artırır.
Özetle: Unutma Süreci
| Süre | Unutulan Bilgi Oranı | Neden |
|---|---|---|
| 1 saat | %50 | Kodlama yetersizliği / kullanmama |
| 1 gün | %70 | Depolama kaybı başlar |
| 1 hafta | %80 | Bilgi geri çağrılamaz hale gelir |
| 1 ay+ | %90+ | Aralıklı tekrar yapılmadıysa kalmaz |
KAYNAKÇA
Ebbinghaus, H. (1885). Memory: A Contribution to Experimental Psychology.
Bahrick, H. P. (1984). Semantic memory content in permastore: Fifty years of memory for Spanish learned in school. Journal of Experimental Psychology: General, 113(1), 1–29.
Cepeda, N. J., Pashler, H., Vul, E., Wixted, J. T., & Rohrer, D. (2006). Distributed practice in verbal recall tasks: A review and quantitative synthesis. Psychological Bulletin, 132(3), 354–380.
Craik, F. I., & Lockhart, R. S. (1972). Levels of processing: A framework for memory research. Journal of Verbal Learning and Verbal Behavior, 11(6), 671–684.